خوشایند باشیم اما در پی خوشامد دیگران نباشیم!

به دل مردم راه آمدن، خوشامدطلبی و مردم‌داری شاید نشان و توجیهی برای خوشایند بودن تلقی شوند اما می‌توانند حاصل عدم توانایی در «نه گفتن» و هراس از رنجاندن دیگران باشند که ریشه در ترس‌های عمیق دوران کودکی دارد. این ویدیو از آلن دوباتن سه راه منطقی برای تغییر الگوی رفتاری خوشامدطلبی و مردم‌داری بیمارگونه پیش پای ما می‌گذارد.

لینک موسسه مدرسه زندگی THE SCHOOL OF LIFE

راضی نگه داشتن مردم ظاهراً فکر خیلی خوبی به نظر می‌آید ولی یک الگوی رفتاری مشکل‌ساز است؛ هم برای خود فرد و هم برای مخاطبانش. آدم خوشامدطلب کسی است که اغلب احساس می‌کند هیچ چاره و انتخابی ندارد جز اینکه خودش را با انتظارات دیگران وفق دهد. او در عین حال در خفا و خلوت تردیدها و دلخوری‌های خطرناکی دربارۀ دیگران دارد. مانند یک عاشق بی‌نقص رفتار می‌کند در حالی که حس واقعی‌اش تاریک‌تر از این‌هاست. به برنامه‌هایی رضایت می‌دهد که ازشان متنفر است. همۀ اطرافیان را گیج می‌کند چون به موقع و با شجاعت نیازها و آرزوهایش را نمی‌گوید.

اگر بخواهیم بی‌تعارف بگوییم، آدم خوشامدطلب دروغگوست. شاید بی‌رحمانه به نظر بیاید ولی خوشامدطلب‌ها به دلایل غم‌انگیزی دروغ می‌گویند. دنبال نفع بردن نیستند بلکه از ناراحت کردن دیگران وحشت دارند. برای اینکه درکشان کنیم باید نگاهی به گذشته‌شان بیندازیم که تقریباً همیشه در آن تجربه‌ای هست با مراقبینی که معمولاً به شکل جدی و ترسناکی ناتوان بوده‌اند از اینکه جنبه‌های سخت و مشکل‌دار فرزندشان را بپذیرند، ببخشند یا تحمل کنند. مثلاً شاید پدرشان با کوچک‌ترین مخالفت از عصبانیت منفجر می‌شده است. این بچه‌ها اگر عقیدۀ سیاسی مخالفی ابراز می‌کردند یا می‌گفتند می‌خواهند چیز دیگری بخورند یا از خستگی یا اضطرابشان می‌گفتند، تهدید به نابودی می‌شدند. برای بقا لازم بوده است شدیداً به انتظارات دیگران از خودشان حساس و پاسخگو باشند. اصولاً این سؤال که خودشان چه می‌خواهند، در درجۀ دوم اهمیت بوده است. باید با هول و هراس حدس می‌زدند که امیال و خواسته‌های آن کسی که زندگی‌شان در دستانش بود، چیست و در کدام جهت است.

گاهی هم دروغگویی از ترس نیست، از عشق است. به کسی عمیقاً وابسته هستیم که از جهاتی آسیب‌پذیر است. دروغ می‌گوییم تا جنگ و دعوای زن و شوهری راه نیفتد یا پدر یا مادر افسرده‌مان را سرحال نگه داریم یا به زخم‌های یک زندگی سخت و غم‌انگیز نمک نپاشیم. چطور ممکن بود مسائل را برای یک آدم شکننده که مراقبتش به عهدۀ ما بود پیچیده‌تر کنیم؟ ولی هر چقدر هم که ریشه‌های این رفتارها قابل درک باشد، در بزرگسالی و با تفکر می‌توان سه راه برای خروج از این الگوی رفتاری خوشامد‌طلبی پیدا کرد.

اول اینکه باید به یاد داشته باشیم همکارانمان، همسرمان و دوستانمان قطعاً با افرادی که در کودکی اضطراب‌های ما پیرامونشان شکل گرفته است فرق دارند. اکثر آدم‌ها خیلی خوب می‌توانند با اندکی مخالفت، کمی اطلاعات ناخوشایند یا گاهی پس زده شدن کنار بیایند؛ البته اگر پیش‌نیاز ادب رعایت شود. آدم‌ها منفجر نمی‌شوند و وا نمی‌روند. ما در بچگی رابطۀ خاصی را در ارتباط با آدم‌هایی یاد گرفته‌ایم که نمونه و نمایندۀ همۀ بشریت نیستند.

دوم اینکه به تبعات ناخواسته و مضر راه آمدن به دل دیگران فکر کنیم. شاید نیت ما واقعاً خوب باشد ولی اگر صریح‌تر نباشیم همه را به خطر می‌اندازیم. در محل کار اگر شک و تردیدهایمان را بروز ندهیم خدمتی به کسی نکرده‌ایم. در عشق این مهربانی نیست که با کسی بمانیم فقط چون به نظر می‌آید بدون ما زنده نمی‌ماند. زنده می‌ماند ولی ما با رفتار احساساتی عمرش را هدر می‌دهیم.

سوم اینکه با گفتن حرف‌هایی که گفتنشان سخت است می‌توان به نوعی هنر و اعتمادبه‌نفس رسید. در بچگی پیام و مخالفت ما ظرافت نداشت. بلد نبودیم درد و نیازمان را در قالب توضیحات متقاعدکننده بریزیم. ولی الان می‌توانیم در دیدگاهمان محکم باشیم و در عین حال خیلی هم ملایم. می‌توانیم نه بگوییم اما نشان بدهیم که حسن نیت داریم. می‌توانیم اشتباه کسی را گوشزد کنیم بدون اینکه به او حس حماقت بدهیم. می‌توانیم کسی را ترک کنیم ولی متوجهش کنیم که این رابطه برایمان بی‌معنی هم نبوده است. در یک کلام، می‌توانیم خوشایند باشیم بدون اینکه در پی خوشامد دیگران باشیم.

ترجمه: دکتر ایمان فانی

ویراستار: الهام نوبخت