نگاهی به کتاب والدن اثر هنری دیوید تورو

اگر روزی روزگاری تصمیم گرفتید مدتی را در طبیعت و دور از شهر زندگی کنید یکی از بهترین کتابهایی که می توانید با خودتان ببرید کتابی است به نام والدن یا زندگی در جنگل از فیلسوف و متفکر بزرگ آمریکایی به نام هنری دیوید تورو.

باورش سخت است که این تجربه عمیق‌‌ و تاثیر گذار را یک جوان بیست و هشت ساله  ثبت کرده باشد. تورو مانند یک متفکر بزرگ آمریکایی دیگر ، یعنی رالف والدو امرسون همزمان طبیعت گرا Naturalist و تعالی گرا Transcendentalist بود.

از دید طبیعت گرایی، تورو معتقد بود عناصر جهان زنده با نوعی در هم تنیدگی بسیار پیچیده ولی خاموش و بی‌ادعا، به تعادل و ثبات هم کمک می کنند. از این نظر تورو کسی بود که تولد دانش بوم‌شناسی یا اکولوژی و تاریخ طبیعی را پیش‌بینی و در آن مشارکت کرد.

معتقد بود باید این نظم پیچیده را ابتدا مشاهده و عمیقا درک کنیم به جای اینکه فوری بخواهیم استخراجش کنیم و تغییرش دهیم. اگر کسی طبیعت را جدی مطالعه کرده باشد، آن را چیزی بیش از توده مواد بیجان برای مصرف و فروش می بیند و برای حس کردن این امر  نیازی به جادو و خرافات نیست. در واقع بالاترین دریافت علم این است که بتوانیم با درک پیچیدگی به یک سادگی آگاهانه برسیم.

تورو دو سال تمام تنها در ساحل دریاچه ای بنام والدن در کلبه‌ کوچک جنگلی که خودش ساخته بود زندگی کرد و کتابش را نوشت. در این مدت به این نتیجه رسید که با زندگی حداقلی یا مینیمالیستی می‌شود از هدر رفتن تنها ثروت واقعی زندگی یعنی وقت جلوگیری کرد و زمان را به فهمیدن و هماهنگ شدن با طبیعت گذراند.

یک نتیجه منطقی اندیشه تورو این بود که باید بصورت فعال در برابر وسوسه وارد شدن در بازی‌های اجتماعی مقاومت کرد. دور باطلی که باعث می‌شود مجبور شوی بیشتر بخواهی بیشتر کار کنی، طبیعت بیشتری را نابود کنی و وقت بیشتری را از دست بدهی.

نظرات تورو درباره مقاومت بدون خشونت در تاریخ الهام بخش کسانی مثل مهاتما گاندی، مارتین لوتر کینگ و لئو تولستوی شد.

برای آدم  سوال می‌شود  با آن همه وقت در آن کلبه جنگلی چکار می کرده؟ چه کتابی با خودش برده بوده است؟ تورو در کتابش می‌نویسد گلستان سعدی می خوانم و این حکایت را از گلستان عینا نقل می‌کند:

«حکیمی را پرسیدند: چندین درخت نامور که خدای عز و جل آفریده است و برومند، هیچ یک را آزاد نخوانده‌اند مگر سرو را که ثمره‌ای ندارد، در این چه حکمت است؟

گفت: هر درختی را ثمره‌ای معین است که به وقتی معلوم به وجود آن تازه آید و گاهی به عدم آن پژمرده شود و سرو را هیچ از این نیست و همه وقتی خوش است و این است صفت آزادگان.

بر آنچه می گذرد دل منه که دجله بسی

پس از خلیفه بخواهد گذشت در بغداد

گرت ز دست برآید چو نخل باش کریم

ورت ز دست نیاید چو سرو باش آزاد

در این نقل قول ، تورو با تاکید بسیار واژه «آزاد» را به صورت اصلی فارسی و بدون ترجمه می‌آورد. در این زمانه آدم  از خودش می‌پرسد تاریخ چه مسیری پیدا می‌کرد اگر افراد بیشتری سبک زندگی این فیلسوف را انتخاب می‌کردند و از طبیعت به تعالی می‌رسیدند.

دکتر ایمان فانی