جان بالبی و تنش دلبستگی‌ های اضطرابی و اجتنابی

این ویدیو از مدرسه زندگی آلن دوباتن به رنجهای ازدواج یک فرد اضطرابی و اجتنابی می پردازد.

ویدیوی دیگری در ارتباط با راهکار تنش زدایی در روابط اضطرابی و اجتنابی

لینک مطلب در موسسه مدرسه زندگی THE SCHOOL OF LIFE

وبسایت مدرسه زندگی THE SCHOOL OF LIFE

برای ناشاد بودن در عشق، خیلی راه‌ها هست ولی یک نوع آن که شایع است و روان‌شناسی زیاد به آن پرداخته است رابطه‌ای است که در آن‌ یکی از طرفین دلبستگیِ اصطلاحاً از نوع اجتنابی دارد و طرف مقابل دلبستگیِ اضطرابی نشان می‌دهد. نظریۀ دلبستگی برمی‌گردد به عقایدی دربارۀ نقش دوران کودکی در نحوۀ عشق‌ورزی. اصل نظریه توسط روان‌شناس انگلیسی جان بالبی در دهۀ 50 و 60 ارائه شد که آدم‌ها را سه دسته می‌کند. بر اساس ظرفیتشان برای رفتار توأم با اعتمادبه‌نفس و توأم با اعتماد به طرف مقابل.

گروه اول، دلبسته‌های خاطرجمع هستند. کسانی که در بچگی اعتماد و خوش‌رفتاری را تجربه کرده‌اند و حالا انتظار دارند از کسی که دوستش دارند خوش‌رفتاری ببینند. خوش‌اقبال بوده‌اند و قادرند همدلی و سخاوت به خرج بدهند. با صداقت و مستقیم نیازشان را مطرح می‌کنند. تقریباً نصف مردم دلبسته‌های خاطرجمع‌اند. اما می‌رسیم به دو اختلال جالب و عجیب در سلامت روان، که حاصل نوعی از ناامیدی یا آسیب از طرف والدین است. اولین اختلال دلبستگی اجتنابی نام دارد و اختلال دوم دلبستگی اضطرابی.

داستان آنجا پیچیده‌تر و خطرناک‌تر می‌شود که اجتنابی‌ها و اضطرابی‌ها به عنوان بخشی از مشکلشان اغلب با هم جفت می‌شوند و ازدواج می‌کنند یعنی خصلت‌های عجیب عاطفی‌شان هم به شکل ترسناکی با هم جفت و جور می‌شود. کسی که در رابطه، دلبستگی اضطرابی دارد مدام این حس را دارد که درست درک نشده است و دوستش ندارند. دلش صمیمیت و مهربانی و تماس و سکس بیشتر می‌خواهد و معتقد است که به چنین رابطه‌ای می‌شود رسید. ولی همسرش انگار به طرز تحقیرکننده و آزارنده‌ای دل‌ کنده و جداست. انگار هیچ‌وقت با آن تب‌وتابی که همسرش می‌خواهد، حس خواستن نمی‌کند. اضطرابی‌ها از سردی و فاصلۀ همسر خیلی غمگین می‌شوند و می‌رسند به حس بیزاری از خود، رد شدن و درک نشدن. در نتیجه انتقامجو و رنجیده‌خاطر می‌شوند. ممکن است مدت‌ها این استیصال را پنهان کنند، تا نهایتاً از ناامیدی منفجر بشوند. ممکن است زمان بروز دادن هم مناسب نباشد، شاید هر دو خسته باشند و از نیمه‌شب گذشته باشد ولی دیگر طاقت نمی‌آورند رسیدگی به مسئله را به تأخیر بیندازند. قابل پیش‌بینی است که این جور دعواها بیخ پیدا می‌کند. همسر اضطرابی خونسردی‌اش را از دست می‌دهد و منظورش را با چنان شدت و حدتی بیان می‌کند که طرف مقابل مطمئن می‌شود که همسرش یا دیوانه است یا بی‌تربیت. اگر طرف مورد اتهام دلبسته از نوع خاطرجمع می‌بود، ممکن بود بتواند اوضاع را آرام کند ولی فردی با شخصیت اجتنابی نمی‌تواند و حالا زیر فشار برای گرم‌تر رفتار کردن، همسر اجتنابی برعکس از روی غریزه بیشتر پا پس می‌کشد. فکر می‌کند تحت فشار است یا گیر افتاده. به شکل مضاعفی سرد و بی‌تفاوت می‌شود و پاک می‌بُرد که این خود اضطراب همسرش را بیشتر می‌کند.

پشت سکوت همسر اجتنابی، این حس هست که می‌خواهند کنترلش کنند، به او پیله کرده‌اند، به طور ناعادلانه تعقیب و آزارش می‌کنند یا آویزانش شده‌اند. ممکن است دربارۀ رابطۀ جنسی با یک آدم دیگر رؤیاپردازی کند، ترجیحاً یک آدم غریبه. یا ممکن است برود آن اتاق و مشغول کتاب خواندن بشود ولی نه دربارۀ روان‌شناسی. در این شرایط خیلی کمک‌کننده است که بدانید این فقط مشکل شما نیست. این یک نوع رابطه است و در همین لحظه میلیون‌ها رابطه از این نوع در جریان است. می‌توان این‌گونه گفت: علت این عذاب‌ها که این‌قدر شخصی و توهین‌آمیز به نظر می‌آید در واقع یک پدیدۀ عمومی است که محقق‌های جدی با روپوش آزمایشگاه کاملاً مطالعه و شناسایی‌اش کرده‌اند. راه حل مثل همیشه دانستن است. یک دنیا تفاوت هست بین اینکه به تکانه‌های اضطرابی یا اجتنابی ترتیب اثر بدهیم یا اینکه برعکس، وجود این تکانه‌ها را به رسمیت بشناسیم و بفهمیم از کجا آمده‌اند و برای خودمان و دیگران توضیح بدهیم که به چه کارهایی وادارمان می‌کنند.

بیشتر ما نمی‌توانیم در عشق کاملاً سالم باشیم ولی می‌شود کاری به همان اندازه مفید کرد. می‌توانیم آدم‌هایی بشویم که رفتار ناسالم و ناشی از آسیبمان را در وقت مناسب برای طرف مقابل توضیح می‌دهیم، قبل از اینکه از کوره در برویم و دیگران را برنجانیم. اگر پرخاشجویی کنیم، بعداً معذرت‌خواهی می‌کنیم. هیچ چیز رمانتیک‌تر از این نیست که زوج‌ها یاد بگیرند با هوش و خویشتنداری برای هم تعریف کنند که نزدیک بوده است یک رفتار اضطرابی یا اجتنابی نشان بدهند ولی دارند تمام سعی‌شان را می‌کنند که به اوضاع مسلط بشوند و حداقل حتی برای یک مدت کوتاه نرمال‌تر رفتار کنند.

ترجمه: دکتر ایمان فانی

ویراستار: الهام نوبخت

سایر ویدیوهای موضوع عشق و ازدواج