حمله حاد اضطراب (پانیک) و درمان آن

این پادکست به علائم، دلایل و درمان حمله حاد اضطراب  (پانیک) می‌پردازد و توضیح می‌دهد چرا حتی کسانی که این مشکل را ندارند، باید درباره آن بیاموزند.

«این که دارد پنجاه بار در ثانیه خودش رو می‌کوبد به جناق سینه‌ات، قلبت است!»

آندرئا گیبسون:سرودی در باب حمله اضطراب در ملأ عام

«بدن تبدیل می‌شود به یک لباس تنگ. گذشته، حال و آینده مثل یک نیروی واحد عمل می کنند. تابی که از قانون جاذبه تبعیت نمی کند، تا ارتفاع ترسناکی تاب میخورد و بالا می‌رود. مرز آدمها و اشیا در هم محو میشود

شعرا و نویشندگان زیادی تلاش کرده‌اند تجربه حمله حاد اضطراب را در قالب کلمات بریزند. حسی که آنچنان قاهر و فراگیر است که با حمله قلبی، سکته مغزی یا مشکلات دیگه تهدید کننده حیات  اشتباه می‌شود. هر چند حمله هراس آسیب جسمی طولانی مدت نمی‌دهد، ترس از یک حمله دیگر زندگی فرد را محدود می کند و حمله‌های بیشتری ایجاد می کند.

مطالعات می‌گویند تقریبا یک سوم ما حداقل یک حمله حاد اضطراب در طول زندگی تجربه می کنیم.چه بار اول یا صدم باشد یا اگر کسی را ببینید که به این حالت دچار شده است، به هر حال هیچ کس نمی‌خواهد این تجربه تکرار بشود. حتی یاد گرفتن و شنیدن درباره‌اش معذب کننده ولی لازم است چون قدم اول برای جلوگیری از حمله اضطراب، فهم آن است.

در اصل حمله اضطراب یک واکنش افراطی است به احساس و ادراک خطر. این پاسخ در آمیگدال یا بادامه شروع می‌شود: ناحیه ای از مغز که در پردازش ترس نقش دارد. وقتی بادامه احساس خطر دریافت می کند سیستم عصبی سمپاتیک را تحریک می‌کند که باعث آزاد شدن ادرنالین می‌شود، آدرنالین ضربان قلب و سرعت تنفس را افزایش می‌دهد تا خون و اکسیژن بیشتری به عضلات دست و پا برسد. اکسیژن بیشتری هم به مغز می‌رسد تا گوش بزنگ تر شود و زودتر پاسخ بدهد. حالا در طول حمله اضطراب همین پاسخ طبیعی اغراق آمیز می‌شود تا حدی که دیگر مفید و بدرد بخور نیست.

قلب دیوانه وار می‌کوبد، تنفس سخت می‌شود، یا بطرز ناراحت کننده ای تند و عمیق می‌شود. اینها و تغییرات جریان خون سرگیجه و بی حسی دست و پاها را باعث می‌شوند. حمله اضراب معمولا ظرف ده دقیقه به اوج می‌رسد بعد از آن قشر پره فرونتال مغز، آمیگدال  را از راس قدرت ساقط می کند و سیستم پاراسمپاتیک را به جریان می‌اندازد، واسطه شیمیایی به نام استیل کولین ضربان قلب را پایین می‌آورد و یواش یواش حمله اضطراب را جمع و جور  می کند.

در طی یک حمله اضطراب ادراک حسی بدن از خطر خیالی آنقدر شدید است که پاسخی معادل پاسخ به یک خطر واقعی و حتی بیشتر ایجاد می کند. ما دقیقا نمی دانیم چرا این اتفاق می‌افتد. ولی گاهی علایم و نشانه هایی در محیط ما را یاد تجربه های دردناک گذشته می‌اندازند و حمله را کلید می زنند. حمله اضطراب می تواند بخشی از اختلالات اضطرابی باشد مثل اختلال استرس بعد از سانحه PTSD، اختلال اضطراب اجتماعی SAD، اختلال وسواسی جبری OCD و اختلال اضطراب فراگیر GAD.

حمله های مکرر، نگرانی مداوم درباره رخدادشان و تغییر رفتار برای اجتناب از این حمله ها، همه با هم منتج می‌شوند به تشخیصی بنام اختلال حمله اضطراب یا پانیک. PANIC DISORDER

دو درمان اصلی اختلال پانیک، دسته خاصی از ضد افسردگی ها، و رواندرمانی شناختی رفتاری هستند CBT. پاسخ به درمان هر کدوم حدود چهل درصد است. الزامی ندارد کسی که به یک درمان جواب می‌دهد به  درمان دیگر هم جواب بدهد ولی داروهای ضد افسردگی ممکن است با بعضی عوارض همراه باشند و در درمان این اختلال ممکن است بعد از قطع دارو تا پنجاه درصد عود اتفاق بیافتد. اثر سی بی تی بیشتر طول می‌کشد و حدود فقط بیست درصد عود دارد.

هدف سی بی تی برای درمان حمله اضطراب این است که کمک کند آدمها تعدادی مهاتهای اساسی را یاد بگیرند و تمرین کنند تا کنترل جسمی و ذهنی بدست بیاورند برای غلبه بر احساسها و افکار مرتبط با حمله. سی بی تی با توضیح علتهای فیزیولوژیک حمله اضطراب شروع می‌شود.

و بدتبال آن تمرینات تنفسی و عضلانی ارایه می‌شود، این تمرینات طراحی شده‌اند تا کمک کنند کنترل آگاهانه بر الگوی تنفس پیدا کنید. در ادامه بازسازی شناختی انجام می‌شود یعنی شناسایی افکار در حین حمله اضطراب و تغییر دادن آنها. مثلا این فکر که الان خفه می‌شوید یا سکته می کنید یا ترس از مرگ. و بعد افکار دقیق و درست را بجایش می نشانیم. قدم بعدی درمان، تماس با حواس جسمی و شرایطی است که حمله را کلید می زنند.

هدف این است که با تجربه مستقیم باور فرد را عوض کنیم تا فکر نکند  که این حواس و شرایط خطرناکند. حتی بعد از سی بی تی، برداشتن این قدمها حین حمله سخت است. ولی با تمرین این ابزارها می توانند از حمله جلوگیری کنند یا زهرش را بگیرند و در نهایتا زندگی فرد را از قبضه ترس خارج کنند. جدای از درمان رسمی باورهای مشابه با سی بی تی برای خیلی از مبتلایان مضطرب مفید است:

اینکه ترس بخودی خود نمی تواند به شما آسیب بزند. اینکه چسبیدن به ترس، اتفاقا حمله را تشدید می کند. حتی اگر فکر می کنید هرگز دچار حمله نشده‌اید، درک این پدیده کمک می کند علایم احتمالی را در خودتان یا در دیگران شناسایی کنید و شناخت قدم اول در پیشگیری است

ترجمه: دکتر ایمان فانی

منبع: کانال یوتیوب TED-ED

برخی مطالب مرتبط:

مقابله با حمله حاد اضطراب

اختلال استرس پس از سانحه

اختلال استرس بدون سانحه مشهود