سیل خشکسالی و جت استریم
مارس 26, 2019
فلسفه معاشرت و گپهای روزمره
مارس 30, 2019اثر دارالمجانین
اثر دارالمجانین Mad House Effect
وقتی دیوانه‌ها از آتش خطرناک‌تر می‌شوند.
واکنشهای روانشناختی به فجایع حاصل از تغییر اقلیم
تقریباً دو سال است که درباره گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی مطالعه می‌کنم اما ماهیت موضوع به گونه‌ای است که مخاطبان زیادی برای طرح مساله نمی توان یافت: اولاً به رغم وفاق 97% اقلیم‌شناسان درباره تغییر اقلیم و اثر انسان در آن، برای عده‌ای قابل باور نیست: Climate Deniers. دوماً برای عده دیگری آنقدر اضطراب‌آور است که نمی‌خواهند چیزی درباره‌اش بشنوند و گروه سومی هم در ایران هستند که هر توضیح تکمیلی بجز کلید واژه‌های «سوء مدیریت» و «دزدی» و «بی لیاقتی» بشدت عصبانی‌شان می کند و بلافاصله به نویسنده نسبت دفاع از دولت می‌دهند، علت چهارمی هم هست که واقعاً وسعت و عمق مسأله در مقیاس جهانی تا حدی است که هر پژوهشگری را در بهت و حیرت فرو می‌برد و این سوال فلسفی پیش می‌آید که وقتی ابعاد موضوع از اراده و اثر یک نفر تا این حد فراتر می رود، چه بسا بهتر باشد اصلاً حرفی نزنیم.
شخصاً در این سفر دو ساله از پنج مرحله واکنش سوگ Five stages of Grief گذشتم: انکار Denial، خشم Anger، چانه زنی Bargaining ، افسردگی Depression و قبول Acceptance.
تصمیم داشتم هرگز به این موضوع نپردازم اما تنشی که وقایع اخیر در ایران ایجاد کرده و واکنشها و تحلیل‌هایی که در فضای مجازی می‌بینم و مطابقت آن با مطالبی که خوانده بودم از جمله کتاب Mad House Effect نوشته مایکل مان، اقلیم شناس مشهور، وادارم می کند، این مقاله را بنویسم.
ابتدا برای هموطنانی که مدام می‌پرسند چرا این پدیده باید فقط برای ایران اتفاق بیفتد باید گفت که آنچه هم‌اکنون در ایران در حال وقوع است بخشی از شداید اقلیمی Climate Extremes است که نمونه‌های دیگر آن فقط در سال ۲۰۱۸ در سراسر دنیا اینها بودند: (آمار نشان می‌دهد دفعات وقوع و تنوع و قدرت تخریب این شداید اقلیمی «در همه جای جهان» در حال افزایش است):
آتش سوزی غیر قابل کنترل جنگل های بوریال Boreal forests (مدارهای شمالی از جمله سوئد و شمال غرب روسیه) بطوری که کشور سوئد از همه کشورهای اروپایی درخواست کمک کرد، موج گرمای اروپا که به خشکی نسبی رودخانه های عظیمی چون دانوب تا حد اختلال در عبور و مرور کشتی ها منجر شد (اگر دانوب را بشناسید، به عمق فاجعه پی می‌برید) و در اروپا بسیاری از پرندگان تالابها برای جلوگیری از مرگ دسته‌جمعی توسط انسان به تالابهای دیگر جابجا شدند. آسیب محصولات استراتژیک کشاورزی (غلات) و ذرت در سراسر جهان از جمله آلمان، خشکسالی و آتش‌سوزیهای بی‌سابقه و وسیع در استرالیا و کالیفرنیای آمریکا در فصل زمستان و خارج از زمان معمول. سیل و رانش زمین در کالیفرنیا و ادامه خشکسالی در ایالتهای جنوب غرب آمریکا. سیل مخرب در کِرالای هندوستان و..
چیزی که عجیب است، این است که با وجود آن که قدم به قدم و مرحله به مرحله علت‌شناسی اقلیمی این مسأله توضیح علمی دارد و از سال 1970، با دقت نسبتاً زیاد روی مسیری که اقلیم‌شناسان پیش‌بینی کرده بودند، جلو می رویم، چرا هیچ کس هیچ کاری نمی کند؟ حتی بدتر، چرا مردم هر توضیح ماورالطبیعی و تئوریهای توطئه و خیانت را بهتر و راحت‌تر از توضیح علمی می پذیرند؟ در آمریکا عده زیادی از مردم باور دارند تغییرات اقلیمی بهانه‌ای است برای گران کردن بنزین و افزایش مالیات. در فرانسه جلیقه زردها شاید هنوز در خیابان باشند. اکنون دیگر تقریباً مسلم شده که یک پایه وقایع سوریه و عراق، استرس جغرافیایی و خشکسالی طولانی در اثر سد سازی بر سرچشمه‌های دجله و فرات در کشور همسایه بود که به شکل بیکاری و استیصال کشاورزان خود را نشان داد و پس از سالها جنگ داخلی و موج پناهجو، دامنه بی ثباتی را به اروپا کشید تا ظهور دوباره بیگانه هراسی، برگزیت، ترامپ، فاشیزم و نژادپرستی..
موضوع این است که تغییرات اقلیمی یک علت فرادستی است و آنقدر خزنده و فراگیر عمل می کند که تقریباً هرگز به عنوان علت پدیده‌ها به رسمیت شناخته نمی شود. در پزشکی هم اغلب فقط علت مستقیم منجر به مرگ در برگه جواز دفن نوشته می شود:
مثلاً در مورد سرطان، نمی نویسند علت مرگ سرطان بود، می نویسند ایست قلبی ریوی در اثر افزایش اوره و پتاسیم حاصل از نارسایی کلیه.
یا مثلاً در مورد ایدز می نویسند، ذات الریه مقاوم به درمان که خود از علایم نهایی ایدز است.
برای همین است که احتمالاً درباره اقلیم در مساله سوریه چیزی نشنیده‌اید زیرا صدها علت پایین دستی وجود دارد. اما «اثر دارالمجانین»، نام کتاب مایکل مان از اینجا آمده است:
ممکن است تصور کنید با وقوع یک فاجعه مانند آتش سوزی در یک خانه، همه با درک اضطرار موضوع، اختلافاتشان را کنار می‌گذارند و با سرعت و هماهنگ و با همدلی عمل میکنند، اما برعکس ممکن است به جان هم بیفتند، در بافتن توضیحات جنون آمیز و اتهام زنی و اقدامات خطرناک از هم پیشی بگیرند و کار را به جایی برسانند که دیوانه‌ها از آتش خطرناک تر شوند:
این توضیحی است که مایکل مان برای پدیده ترامپ و خروج از پیمانهای اقلیمی، استخراج دیوانه وار ذغال سنگ در آمریکا و استرالیا، ظهور دوباره پوپولیزم و نژادپرستی و بیگانه‌هراسی، شورشها و جنگهای داخلی و ایجاد کشورهای ورشکسته Failed states ، خرافات و تئوریهای توطئه به ما می‌دهد.
به این واکنشهای غریزی اضافه کنید کمپینهای شرکتهای خصوصی را که با توضیحات انحرافی و حمایت از سیاستمداران خطرناک صورت مساله را پاک می کنند. شبیه کمپین خزنده‌ای که شرکتهای دخانیات در مقابل داده‌های حاکی از زیان سیگار به راه انداختند و از آن زمان هر هنرپیشه و نویسنده مشهور در هر عکس و فیلم، لزوماً «شاخه نوری» به لب دارد.
در زمان ظهور مذهب پروتستان در اروپا تصور این بود که اندیشه خرافات زدایی از مذهب و ساده سازی کلیساها و ادعیه و لباس کشیشان به پیش می رود، چون درست است. کلیسای کاتولیک در تاکتیک جالبی دستور داد زرق و برق کلیساها و لباس کشیشان و نقاشی ها و مجسمه ها را ده برابر کنند، چیزی که به بخشی از نهضت فراگیر Counter Reformation تبدیل شد و در کمال شگفتی مردم از آن استقبال کردند. حالا در مقابل دعوت اقلیم شناسان، شرکتهای خصوصی با شعار «ذغال سنگ زیباست» وارد شده‌اند و از ترسهای طبقات کمتر برخوردار استفاده میکنند.
عادت کرده‌ایم بیش از حد روی عقل بشری به ویژه عقل جمعی حساب کنیم اما پیام روشن است: در هر طوفان و فاجعه و ضایعه اولین چراغی که خاموش میشود، چراغ عقل است. این آن چراغی است که باید به هر قیمتی روشن نگه داشت.
دکتر ایمان فانی
19 دیدگاه
مثل بقيه مقاله هاى شما بسيار جالب بود.
كاملاً موافق هستم،
متاسفانه مدتيست كه شماره هاى لاتين را نميپذيرد وگرنه شماره هاى ايميل من به لاتين تايپ شده و خود به خود تبديل به فارسى شده است.
سلام، با تشکر فراوان. ایمیل شما در پنل کاربری درست نمایش داده می شود
بسیاار زیبا ???ممنون از آگاه سازی
خوشحالم که مفید بوده
عالی بود دکتر، سپاسگذرایم بابت مطالب فوق العاده ارزشمندتون و زحمت های شما???❤️❤️❤️
سپاس از کلمات دلگرم کننده شما
جامعه ای که به بلوغ مدنی نرسیده باشد بی شک مردمانش دچار فقر و بدبختی‌خاهند بود که لاجرم فساد اخلاقی و اجتماعی بر آن ها حاکم است.آیندگان و ندیدگان که تحمیل شدگانند و حاصل رابطه معیوب جوامع بوده اند به اجبار پذیرای زندگی خوداند و مسلما ناقص الخلقه،متوقع گرا،متوهم،نا امید،افسرده بودن از شاخص های بارز فرد که به او به ارث رسیده است.بالا بردن سطح آگاهی اجتماعی جامعه یکی از راه حل ها برای جلوگیری این فاجعه است،که ملزم تغییر بزرگ است که از فرد به به فرد انتقال داده خواهد شد،خرد فهمی جایگزین توحش و سردرگمی باید شود،اگاهی فردی مهم ترین نقش را در بر دارد،با مطالعه و دور انداختن عقاید کهنه و پاک کردن افکار پوسیده و توجه ما نسبت به گرایشی که جایگزین این خلا میشود بایست بخوبی مدیریت شود،نکته حائز اهمیت جمع آوری اطلاعات درست و تاثیر گذار است،مطالعه کتاب منبع اطلاعات موثق که به راحتی قابل دسترس و اعتماد بر ان سایه انداخته است.جامعه ای که خرافات در بن و ریشه مردمش دوانده شده است تنها راه نجات آن بالا بردن سطح سواد و بالا بردن سرانه مطالعه است،فقط تغییر فردی مردم….
????
بعد از آشنایی با کانال شما در تلگرام که حدود یکسال از آن میگذرد . بزرگترین کلید واژه ذهنی من آن شد که در هنگام رویارویی همواره این مطلب را سرلوحه تحلیل خود قرار دهم که غیر از ابعادی که بر ذهن من روشن است بایستی همواره دنبال ابعادی دیگر جهت نگریستن به کلیه امور حتی روزمره استفاده کنم .
تمامی ابعاد ذهنی ما تشکیل یک بعد را داده و مطالعه و خواندن نظرات دیگران کمترین لطفی که دارد آن است که به هر موضوعی از مناظری دیگر هم بنگریم
مدرسه زندگی فارسی براستی برایم مدرسه است .
ضمن تشکر و آرزوی توفیق روزافزون برای دکتر ایمان فانی عزیز .
هیچ درسی بزرگتر از این که گفتید در زندگی وجود ندارد. پیش از آن که به اندیشه‌ای معتاد و وابسته شویم آن را با ضد خود و زوایای دیگر مقابله کنیم اگر دوام آورد و ریشه کرد، اصالت دارد و اگر نابود شد، حسرت نباید خورد. به قول فردوسی {اندیشه ها را باید}
در این رزمگه‌شان به جنگ آوریم
خود ایدر زمانی درنگ آوریم
بنده بسیار کم درباره گرم شدن کره زمین، می دانم.
خوشحال می شوم، اگر آبشخورهای (مراجع) علمی را به بنده بشناسانید، که به طور ویژه، دلیل سیل این روز ایران را جریان جت استریم و پدیده meadering بیان کنند.
با سپاس از شما
کتاب بسیار خوبی‌ست و بازنشر گوشه‌هایی از آن توسط شما عالی بود. لطفا بیشتر از این کتاب بنویسید. ضمن آنکه گروه‌هایی از جلیقه‌زردها هم با جنبش جهانی اقلیمی همراه شده‌اند و حتی در تظاهرات جمعه‌ای برای آینده بچه‌ها شرکت میکنند. سیاستهای نئولیبرالی ماکرون که میخواست هزینه‌های گذار انرژی را بر روی گردن آنها بیاندازد آنها را بر آشفت. مساله نابرابری و عدالت اقلیمی در حل بحران تغییرات اقلیمی از موارد بسیار مهم است. دو مقاله در اینباره یکی در مجله دانشمند و دیگری در قلمرو رفاه نوشته‌ام. خوشحالم به این موضوعات می‌پردازید. لطفا باز هم در این باره بنویسید و فیلم کوتاه بسازید.
درود بر شما، بله به نکات درستی اشاره کردید، هم در مورد جلیقه زردها و هم عدالت اقلیمی. دو کتاب علمی و اصیل در این موضوع یکی همین “اثر دارالمجانین” و دیگری “وداع با یخ” پیتر وادام می شناسم که متن نسبتا جذابی هم دارند. با توجه به این که به نظر می رسد در این زمینه فعالیت می کنید، اگر این کتابها را به فارسی ترجمه کنید، به هر ناشری در ایران بسپارید، مدرسه زندگی فارسی با معرفی کتاب و ساخت ویدیو و غیره در حد توان هر کاری بتواند برای حمایت انجام خواهد داد.
چند ماه پیش پس از انتشار گزارش ۱/۵ درجه IPCC مقاله‌ای را از آبزرور ترجمه کردم که لاپوشانی‌ها را در این گزارش درباره جت استریم نشان میداد
http://goo.gl/qg1Uqj
ممنونم جناب رستمیان ، مطالعه کردم، با تمامش موافقم. به نظرم به ترجمه این دو کتاب فکر کنید.
بنده بسیار کم درباره گرم شدن کره زمین، می دانم.
خوشحال می شوم، اگر آبشخورهای (مراجع) علمی را به بنده بشناسانید، که به طور ویژه، دلیل سیل های این روزهای ایران را جریان جت استریم و پدیده meadering بیان کنند.
با سپاس از شما
ارادتمند و سپاسگزارم بخاطر حمایت جنابعالی. دو کتاب را تهیه خواهم کرد. ضمنا حدس میزنم با این سیل سهمگین در ایران توجه‌هات بیشتری به گرمایش جهانی جلب شده است و مخاطبان افزایش خواهند داشت.
حتما، بی اندازه مفید و جذاب خواهد بود و ما هر کار بتوانیم معرفی و شناسایی انجام می دهیم.
سلام
امکانش هست چند کتاب خوب درباره تغییر اقلیم که به فارسی هم ترجمه شده باشن رو معرفی کنید؟
ممنونم
سلام دو کتاب بسیار مهم که امیدوارم به فارسی ترجمه بشه: Mad-House effect از مایکل مان و a farewell to ice از Peter Wadham اقیانوس شناس مشهور