چهار عمل اصلی تمدن : بخش اول – آب

چهار عمل اصلی تمدن؛
آب، غذا، امنیت، جمعیت

۱-آب:
تمدنهای با دوام تاریخ از منابع آب قابل پیش‌بینی و قابل دفاع برخوردارند.
لازم است تمدن بر سرچشمه‌های منابع آب خود مسلط باشد.
سد بحث‌انگیز رنسانس بر بالا دست رود نیل که اکنون در اتیوپی ساخته شده و آبگیری خواهد شد به شدت مصر را تهدید می‌کند تا جایی که حتی تقابل نظامی نامحتمل نیست. صف کشی و یارگیری‌هایی که به ضرر مصر از سوی کشورهای همسایه انجام شده، و چشم به آب و برق سد رنسانس دارند، دست برتر را از مصر می‌گیرد.

یکی از منافع فرعی ترکیه در بی‌ثبات سازی سوریه و عراق، بی اثر کردن ادعاهای حقوقی مشروع این دو کشور بود که از پی عملیات وسیع سد سازی ترکیه بر سرچشمه‌های دجله و فرات می‌آمد.

در دوران باستان، آبراهه کبیر چین که رود زرد در شمال و یانگ تسه در جنوب را بهم متصل کرد، باعث توزیع منابع و دسترسی حاکمیت به تمام سرزمین چین و همسان‌سازی نژادی شد و کانونهای جدی و ملت‌سوز ِاختلاف و ادعای ارضی را برای هزاره‌های بعدی از میان برداشت.این کانال هزار و صد مایل طول دارد و طویل‌ترین آبراهه قابل کشتیرانی ساخت بشر است.
با همه عظمت، این کانال چین را تبدیل به تمدن دریایی نکرد. چین مدعی است در هزاره‌های بعدی قاره آمریکا و استرالیا را با ناوگان تجسسی خود کشف کرده اما چون در آنها مستقر نشد و چون ناوگان دریایی خود را در دوره‌هایی منحل و منهدم کرد هرگز به قدرت دریایی تبدیل نشد. (ناوگان دایمی جنگی و حمل و نقل، پیش‌نیاز تمدن دریایی است)

راهبرد کلان امپراطوری انگلستان در اوج عظمت همواره این بود که تعداد ناوهای جنگی آماده به رزم انگلستان باید از دو برابر مجموع ناوهای دو قدرت بعدی، کمتر نباشد. یکی از دلایل جنگ اول جهانی کشتی سازی قیصر آلمان و بر هم زدن این معادله بود (رجوع کنید به تله توسیدید و جنگ ناگزیر قدرت مستقر با قدرت در حال رشد)

در تمدن دریایی عمده شهرها در سواحل با بنادر آرام و لنگرگاههای با عمق مناسب قرار دارند و یا در مسیر رودخانه‌های قابل کشتیرانی مستقر هستند که تا عمق سرزمین کشیده شده است. ترجیحا رشته‌ای از جزایر، سرزمین اصلی را از توفندهای ویرانگر تا حدودی محافظت می کنند. ( مانند ساحل شرقی ایالات متحده)
سرزمین‌های با رودهای خروشان، (مانند کنگو) یا رودهای کوتاهتر و پراکنده‌تر مانند اسپانیا و مکزیک در مقابلِ تمدنهای با «شبکه» رودهای آرام، طویل و قابل کشتیرانی مانند آلمان و ایالات متحده، در موقعیت ضعیف‌تری قرار می‌گیرند. حمل و نقل و حجم و اثر بخشی مسیر آبی نسبت به مسیر خشکی گاه تا هفتاد برابر موثرتر و به‌صرفه‌تر است. ( مثلا نسبت راههای آبی ایالات متحده به راههای صعب‌العبور برزیل در میانه کوهها)

راه‌آهن مهمترین توسعه‌ای بوده که مزیت راههای آبی به خشکی را کاهش داده است. مسیر هوایی به دلیل محدودیت حجم و وزن و نفرات قابل جابجایی با وجود جذابیت برای عموم در جابجایی‌های کلان، چندان قابل اتکا نیست.
دکتر ایمان فانی

علوم غیر انسانی
@inhumannica