تاریخ پنج هزار ساله بدهی دیوید گریبر 2
تاریخ پنج هزار ساله بدهی دیوید گریبر 2
16 آگوست 2022
مصارف درمانی و عوارض کانابیس حشیش
باور رایج درباره حشیش 5 عوارض کانابیس
23 آگوست 2022
تاریخ پنج هزار ساله بدهی دیوید گریبر 2
تاریخ پنج هزار ساله بدهی دیوید گریبر 2
16 آگوست 2022
مصارف درمانی و عوارض کانابیس حشیش
باور رایج درباره حشیش 5 عوارض کانابیس
23 آگوست 2022

آیا میتوان اضطراب نداشت

آیا می‌توان اضطراب نداشت؟

آیا می‌توان اضطراب نداشت؟

در این مقاله از منظر جسم و بدن به موضوع اضطراب نگاه می‌کنیم و می‌پرسیم آیا می‌توان اضطراب نداشت؟

ابتدا اجازه بدهید اضطراب را به این صورت تعریف کنیم:

« اضطراب آگاهی و تفسیر ناخوشایند مغز از عملکرد کلی بدن در زمان حال است.»

به دوگانه مغز و بدن یا گیرنده و فرستنده در این تعریف دقت کنید.

مغز در کسب این آگاهی ناخوشایند (یا انتظار خطر در مکانی نامعلوم) به تمام داده‌های جسمی و خاطرات نگاه می‌کند اما بعضی از این داده‌ها مهم‌ترند: ضربان قلب، نحوه تنفس، میزان تعریق پوست و لرزش عضلات.

از سوی دیگر مجموعه‌ای از مناطق مختلف مغز که در سنجش احتمالات و سناریوهای آینده شرکت می کنند و از خاطرات قبلی هم بهره می برند، در ایجاد این آگاهی ناخوشایند از اوضاع شرکت دارند. به این مجموعه مناطق مغزی «حالت شبکه پیش‌فرض» گفته می شود. Default Mode Network (DMN) 

با این تعریف به دو نتیجه مهم می رسیم:

۱-نمی توان اضطراب را به کلی و در همه شرایط زندگی حذف کرد زیرا نمی توان اعضای بدن را از فرستادن اطلاعات و مغز را از تفسیر این اطلاعات بازداشت، همیشه مقداری داده و تفسیر ناخوشایند وجود خواهد داشت.

۲-اما می توان با بهینه سازی رابطه مغز و بدن میزان اضطراب را حتی در شرایط سخت کم کرد.

این تشبیه به درک مساله کمک می کند: حتی یک اتوموبیل سالم و قدرتمند هم در زمان حرکت کاملا بی صدا و لرزش نیست اما تصور کنید در اتوموبیلی نشسته‌اید که مشکلات متعددی دارد. بعضی از این مشکلات با سرعت بالا و استرس زیاد خود را نشان می دهند مثلا اگر فشار هوای تایرها تنظیم نباشد یا فرمان ماشین میزان نشده باشد.

برخی مشکلات دیگر حتی در حالت توقف و پارک ماشین آشکارند مثلا لرزش قسمتهای مختلف کابین ماشین که چفت و بست خوبی ندارند یا صدای ناهنجار موتور، دود کردن و غیره.

بسیاری تصور می کنند اضطراب صرفا یک مساله روانشناختی است یعنی فقط گیرنده و مفسری بنام مغز را هدف قرار می دهند. قطعا نیمی از مساله، مغز است اما بهبود کیفیت ماشین بدن، بشدت در تفسیر مغز از شرایط تاثیر دارد. 

مثلا می توان با تقویت عضلات و رباط‌ها، میزان لرزش پایه را کم کرد. رشته‌های اعصاب حسی که از رباطها و عضلات به مغز می روند در درک موقعیت ما در فضا و میزان باری که هر عضو بدن تحمل می کند، تاثیر دارد. می‌توان به استعاره گفت که این اعصاب تعیین می کنند آیا ما پایمان را جای محکمی گذاشته‌ایم یا نه.

برخی ورزش‌ها مانند یوگا و ژیمناستیک بشدت در ارتقا این دریافت حسی موثرند. این استراتژی یکی از داده‌های منفی را حذف می‌کند و باعث می‌شود مغز بطور عمومی برآورد مثبت‌تری داشته باشد. بهبود کیفیت خواب، پرهیز از مصرف بیش از اندازه قهوه، ورزشهای هوازی (از راه تنظیم ضربان قلب)، همگی می‌توانند یک به یک گزارش‌های اضطراب آمیز و ناخوشایند بدن به مغز را حذف کنند.

اما در بسیاری شرایط خود مغز را هم می توان بدون دخالت شیمیایی هدف گرفت. کارهایی مانند مراقبه و ذهن‌آگاهی به کم کردن فعالیت شبکه پیش‌فرض مغز (لرزش پایه و دود کردن اتوموبیل در حالت توقف) کمک می‌کنند.

اما اگر قرار است این اتوموبیل را در شرایط «آفرود» و در کوه و دره برانید یا در برف سنگین حرکت کنید، بد نیست تغییراتی در ماشین ایجاد کنید مثلا استفاده از تایر و سپر مخصوص یا زنجیر چرخ 

ترجمه روانشناختی این استراتژی چنین است:

از قبل برای شرایط اضطراب زا تمرین کنید. مثلا هنگام تست زدن برای امتحان، زمان محدود بگذارید. هنگام تمرین ورزشی مدام از مربی فید بک بگیرید و اجازه دهید قبل از مسابقه نقدتان کنند تا بعد از مسابقه سرزنش نشنوید.

این چیزی است که اندرس اریکسون نویسنده کتاب «قله» می آموزد: تمرینات مرحله بندی شده عامدانه و هدفدار با نقد پذیری از معلم و مربی و در همان شرایط مسابقه و امتحان، باعث می شود استوار عمل کنید.

نکته شگفت اینکه این تمرینات را می توان حتی ذهنی انجام داد و این روش قدمتی دست کم دوهزار ساله دارد. رواقیون یونان و رم تکنیکی داشتند بنام «اندیشه بر پیشامد بد» یا premeditatio malorum

این یعنی آمادگی ذهنی و وحشت زدایی از وقایع ناخوشایند احتمالی در آینده.

تمرینات ذهنی از این دست:

در بدترین حالت چه می‌شود اگر کار به موقع حاضر نشود؟

اگر روز امتحان بیمار شوم؟

اگر هنگام رفتن به جلسه با ترافیک سنگین مواجه شوم؟

چنانچه با یک اتوموبیل کاملا مناسب و آماده (جسم قوی) و اندیشه بر مسیر (تکنیکهای رواقی و آموزه‌های روانشناسانی مانند اندرس اریکسون) حتی در یک جاده پر پیچ و خم و ناهموار برانید، اضطراب فلج کننده را تجربه نخواهید کرد.

حتی می توان گفت یک هیجان بسیار مثبت و فراموشی گذر زمان را تجربه می‌کنید. این وقتی است که سرسختی مسافر با سختی شرایط  راه برابری می‌کند. میهای چیکسنتمیهای به این وضعیت نام «جَذْبه» یا جریان «flow» داده است.

در واقع با یک اتوموبیل مطمئن و آگاهی از شرایط  جاده می‌توان از بارش برف لذت برد اما نباید فراموش کنیم صدا و لرزش این ماشین را هرگز بطور کامل نمی‌توان حذف کرد. دانستن این موضوع خود یکی از تکنیکهای رفع اضطراب است.

نویسنده: دکتر ایمان فانی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

error: Content is protected !!