چرت روزانه و خواب قیلوله خوب است یا بد؟ این مطلب با بررسی مراحل گوناگون خواب و زمان چرت زدن در طول روز، سعی می کند پاسخ دهد.
پلکهایتان سنگین می‌شود و بتدریج روی هم می افتد…
ولی صبر کنید! تازه وقت ناهار است، هنوز کلی کار دارید. آیا چرت زدن به شما کمک می کند یا برنامه روزتان را بهم می ریزد؟ خواب ما در شب و یا چرتهای روزانه از چرخه های تقریبا نود دقیقه ای تشکیل شده که هر کدام چهار مرحله دارند. چرت روزانه امکان دارد از پنج دقیقه تا سه ساعت باشد بنابراین می تواند چند سیکل کامل نود دقیقه ای یا صرفا چند مرحله کوتاه را شامل بشود.
وقتی خوابتان می‌برد وارد مرحله ۱ می‌شوید: دو تا پنج دقیقه اول خواب
بعد مرحله دوم رخ می دهد که تقریبا سی دقیقه است.
در فاز دو دمای بدن افت می کند ماهیچه ها ریلکس می‌شوند و تنفس و ضربان قلب منظم تر می‌شود.
نورونهای شما همزمان سیگنال می فرستند و موجهای الکتریکی راه می‌اندازند که همه قشر مغز را طی می کند و گاهی در این میان تخلیه الکتریکی سریع هم داریم که به آن دوک خواب می‌گویند. Sleep Spindle
وارد مرحله سه یا خواب با موج آهسته Slow Wave که می‌شوید حالت موجی بخاطر فعالیت هماهنگ نورونها بیشتر می‌شود. این فاز بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و عمیق ترین مرحله خواب شماست. بعد وارد فاز رم یا حرکات سریع چشم می‌شوید که در چرت روزانه ده تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد. در رم مغز فعال تر می‌شود شبیه فعالیت مغز در بیداری. با پایان رم چرخه خواب تکمیل می‌شود. خیلی خب حالا چرت زدن حالتان را بهتر می‌کند یا نه؟ بستگی به بعضی چیزها دارد؛
مخصوصا اینکه چرت شما حاوی کدام مراحل خواب است.
مثلا یک چرت نیم ساعته که بیشترش خواب مرحله ۲ خواهد بود؛ مرحله دو با تقویت سیناپسی دراز مدت ارتباط دارد. Long Term Synaptic Potentiation پروسه ای که فکر می کنند ارتباطات بین نورونی را قوی تر می کند که برای یادگیری ضروری است. ولی چرت بیست-سی دقیقه ای به مرحله سه یعنی خواب عمیق وصال نمی‌دهد بنابراین بیدار شدن از این مرحله نسبتا ساده است.
اما چرت نیم تا یک ساعته فواید مرحله دو را دارد به اضافه اینکه شما را تا مرحله عمیق یعنی سه هم می‌برد.
در مرحله سه نواحی مختلف مغز با هم کار می کنند تا اطلاعات را از حافظه کوتاه مدت به بلند مدت ببرند و حافظه بلند مدت را پایدار و تقویت می‌کنند. اینطوری که دوک خواب و موج آهسته را با هم همزمان می کنند. بیدار شدن از مرحله سه از همه سخت تر است پس هر چند چرت سی تا شصت دقیقه فواید شناختی دارد، این فواید تا یک ربع بعد از بیداری خودشان را نشان نمی‌دهند.
چرت یک تا یک و نیم ساعته وارد مرحله رم REM می‌شود. در این فاز قشر پرفرونتال Prefrontal Cortex مغز که مسوول مهار تکانه ها و کنترل شناختی است، فعالیتش خیلی کم می‌شود.
در عین حال قسمت آمیگدال یا بادامه Amygdala و قشر سینگولیت Cingulate Cortex که با هیجانات و انگیزه سر و کار دارند به شدت فعال هستند. محققان می‌گویند ترکیب این فعالیتها باعث دیدن خوابهای عجیب طی فاز رم می‌شود. کم شدن مهار شناختی باعث می‌شود چیزهای عجیب غریبی را در خواب بهم ربط بدهیم و بخاطر فعالیت بادامه و قشر سینگولیت این ارتباط دادنها میتواند درباره مسائلی باشد که بار عاطفی دارند.
بعضی محققان فکر می کنند این مرحله بعد از بیداری کمک می کند ارتباطات خلاق بین ایده هایمان بسازیم. چون فعالیت مغز در فاز رم شبیه تر به بیداری است، بیدار شدن از رم آسانتر است تا فاز سوم هر چند طول این چرت بیشتر است.
زمانی از روز هم که چرت می زنید مهم است. نیاز ما به فاز عمیق ۳ در طول روز بیشتر می‌شود.
بنابراین اگه دیر چرت بزنید دیگر برای خواب شب به اندازه کافی خسته نیستید اما در مورد رم اینطور نیست؛ طول خواب رم در صبح بیشتر است بنابراین چرت زدن صبحگاهی عمدتا از خواب رم تشکیل شده است. چرت وسط روز از میزان مساوی خواب رم و عمیق تشکیل شده و چرت عصرگاهی بیشترش خواب عمیق است.
علاوه بر این نسبت آنهایی که در روز چرت می‌زنند و نمی‌زنند پنجاه-پنجاه است. آنهایی که خواب روزانه دارند، در این چرت زدن ها دائما فواید شناختی شان را نشان می‌دهند بر خلاف آنهایی که عادت به خواب قیلوله ندارند. محققان فکر می کنند دلیلش این است که چرت زنها در فازهای کم عمق می مانند و مراحل را ساده تر طی می کنند و پشت سر می‌گذارند. ولی آنهایی که اهل خواب در طول روز نیستند اگر تصادفا در طول روز بخوابند خوابشان زیادی عمیق می‌شود و بعدش کسل می‌شوند.
بالاخره چرت زدن در طی روز مفید است یا نه؟
فقط یک راه برای فهمیدنش وجود دارد: اینکه امتحان کنید.
