عوارض محرومیت از خواب

در این ویدیو به اثرات، عواقب و عوارض بیخوابی و محرومیت از خواب می‌پردازیم و از این طریق نقش خواب در سلامت جسم و روان را بررسی می‌کنیم.

در سال ۱۹۶۵ یک دانش آموز ۱۷ ساله دبیرستان رندی گارنر، ۲۶۴ ساعت پیوسته بیدار ماند. یعنی یازده روز، تا ببیند بدون خواب چه اتفاقی برایش می افتد.

در روز دوم قدرت انطباق چشمی‌اش از بین رفت. بعد توانایی تشخیص اشیاء با لمس را از دست داد. تا روز سوم دیگر کج خلق شده بود و تعادل نداشت. در پایان آزمایش نمی توانست تمرکز کند، حافظه کوتاه مدتش مختل شد، بدبین و پارانویید شد و نهایتا توهم پیدا کرد. هر چند گارنر بدون آسیب دایم روانی و فیزیکی بهبود پیدا کرد،  برای دیگران بیخوابی باعث عدم تعادل هورمونی، بیماری و در موارد شدید، مرگ می‌شود.

ما تازه شروع کرده‌ایم به فهمیدن دلایل خواب ولی این را می دانیم که ضروری است. بزرگسالان شبی هفت تا هشت ساعت خواب نیاز دارند و نوجوان ها حدود ده ساعت. خواب‌آلوده می‌شویم بخاطر سیگنالهای بدن که به مغز می‌گویند خسته هستیم و علامتهای محیطی که می‌گویند بیرون تاریک شده است.

افزایش مواد شیمیایی القای خواب مثل آدنوزین و ملاتونین باعث می‌ شوند وارد خواب سبک بشویم که عمق پیدا می کند. تنفس و ضربان قلب آهسته می‌شوند و عضلاتمان آزادتر می‌شوند. در این خواب غیر رم Non-REM بدن دی ان ای را تعمیر می کند  و برای روز بعد آماده میشود.

در امریکا تخمین زده شده که سی درصد بزرگسالان و ۶۶ درصد نوجوانها  بطور مداوم محرومیت از خواب دارند و این فقط یک دردسر جزیی نیست. بیدار ماندن طولانی آسیب جسمی جدی به دنبال دارد. وقتی از خواب محروم می‌شویم یادگیری حافظه خلق و خو و مدت زمان واکنش دچار آسیب می‌شوند. بیخوابی همجنین می تواند التهاب، توهم و فشار خون ایجاد کند و حتی با دیابت و چاقی ارتباط داده شده است.

در۲۰۱۴ یک طرفدار دو اتشه فوتبال بعد از ۴۸ ساعت بیداری برای تماشای جام جهانی فوت کرد. مرگ نابهنگامش بدلیل سکته بود و مطالعات نشان داده خواب کمتر از ۶ ساعت در شب اگر مزمن باشد شانس سکته را ۴.۵ برابر می کند در مقایسه با آنهایی که بطور ثابت هفت تا هشت ساعت خواب گیرشان می‌آید. برای عده بسیار کمی که جهش نادری را بطور ژنتیکی به ارث برده اند بیخوابی یک واقعیت روزمره است. این بیماری که به آن  بیخوابی خانوادگی کشنده می گویند Fatal Familial Insomnia حالتی از بیداری وحشتناک ایجاد می کند و بدن نمی تواند به آرامش خواب پناه ببرد.

در عرض چند سال یا چند ماه این بیماری که مرتب وخامت پیدا می کند باعث زوال عقل و بعد مرگ می‌شود. چطور محرومیت از خواب چنین درد و رنجی را ایجاد می کند؟ دانشمندان فکر می کنند علتش تجمع مواد زاید مغزی باشد. در طول بیداری سلولها مشغول مصرف منابع انرژی هستند که مواد فرعی مثل آدنوزین را بوجود می‌آورند، هر چه آدنوزین بالا برود نیاز به خواب را بیشتر می کند. به این پدیده فشار خواب هم می‌گویند Sleep Pressure.

در واقع کافئین کارش این است که گیرنده آدنوزین را مسدود می کند. مواد زاید دیگری هم در مغز تجمع پیدا می کنند و اگر پاکسازی نشوند دسته جمعی کمر مغز را خم می کنند و بسیاری از علایم منفی محرومیت از خواب را ایجاد می کنند.

حالا وقتی می خوابیم چه اتفاقی در مغز می افتد که جلوی این وضعیت را می گیرد؟ دانشمندان اخیرا ساختاری بنام سیستم گلیمفاتیک کشف کردند. Glymphatic System : یک مکانیزم پاکسازی که این مواد زاید را حذف می کند و این سیستم در طول خواب خیلی بیشتر فعال می‌شود.

نحوه عملش استفاده از مایع مغزی نخاعی برای آبگیری و شستن مواد و محصولات جانبی سمی مغز است که بین سلول ها جمع می‌شوند. چیزی مشابه رگهای لنفاوی که مسیر عبور و مرور سلولهای ایمنی هستند، اخیرا در مغز کشف شده  و اینها هم در پاکسازی روزانه مواد زاید مغز شرکت می کنند. در طول مدتی که دانشمندان در جستجوی روندهای ترمیمی و تعمیری زمان خواب هستند، می توانیم مطمئن باشیم که خوابیدن ضروری است  اگر که بخواهیم  سلامت و عقلمان را حفظ کنیم.

ترجمه: دکتر ایمان فانی

منبع: کانال یوتیوب تد

دوره آموزشی خواب از نوزادی تا نوجوانی – ( خارج از کشور)

دوره جامع آموزش خواب از نوزادی تا نوجوانی در ایران

مطالب مرتبط

قرص ملاتونین، خواب و بی‌خوابی

چرا می‌خوابیم؟

مراحل خواب و اهمیت آن

روانشناسی بیخوابی و درمان فلسفی

بیخوابی اضطراب و افسردگی

رفع خستگی و قضیه چای و کاکائو

قهوه الکل و خواب شبانه

خواب و حافظه بلندمدت

نقش خواب در تقویت ایمنی