این داستان سه بطری پلاستیکی است. خالی شده‌‌اند و دور انداخته شده‌اند. الان قرار است سه سرنوشت متفاوت پیدا کنند و این با سرنوشت کرۀ زمین گره خورده است. اما همیشه این‌طور نبوده است. برای اینکه بفهمیم از کجا سر در می‌آورند اول باید مبدأشان را بررسی کنیم.

قهرمان‌های قصۀ ما در این پالایشگاه نفتی متولد شده‌اند. پلاستیک بدنۀ بطری از پیوندهای شیمیایی مولکول‌های نفت و گاز به وجود می‌آید که اول مونومرها را می‌سازند و مونومرها به نوبۀ خودشان زنجیره‌های طولانی پلیمری را ایجاد می‌کنند که به صورت میلیون‌ها حبه یا ساچمۀ کوچک‌ است. بعد این‌ها را در کارخانه ذوب می‌کنند و قالب می‌زنند تا آن مادۀ انعطاف‌پذیرِ قهرمان‌های قصۀ ما به وجود بیاید. ماشین‌ها بطری‌ها را از آن مایع شیرین گازدار پر می‌کنند. بسته‌بندی می‌شوند، ارسال می‌شوند، خریده می‌شوند، باز می‌شوند، مصرف می‌شوند و بی هیچ مراسم خداحافظی دور انداخته می‌شوند. و حالا اینجایند، در لبۀ پرتگاه سرنوشت نامعلوم.

بطری اول مثل صدها میلیون تُن برادر پلاستیکی‌اش دفن می‌شود. این قبرستان هر روز بزرگ‌تر می‌شود و هر چه زبالۀ بیشتری می‌آید فضای بیشتری اشغال می‌کند. پلاستیک در آنجا می‌ماند و تحت فشار لایه‌های زباله است. باران و سیل می‌آید و اجزای محلول در آب را می‌شوید که بخش‌هایی از آن به شدت مسموم است و در مجموع آبگوشتی را درست می‌کند که به آن می‌گویند شیرابه یا لیچِیت. این شیرابه وارد آب‌های زیرزمینی، خاک و آب‌های جاری می‌شود. زیست‌بوم را مسموم می‌کند و به حیات وحش آسیب می‌زند. برای بطری اول هزار سالِ عذاب‌آور طول می‌کشد تا تجزیه شود.

سفر بطری دوم عجیب‌تر است ولی متأسفانه شادتر نیست. این بطری با آب جاری راه می‌افتد و به یک جویبار می‌رسد که به یک رودخانه می‌ریزد. رود هم می‌رسد به اقیانوس. بعد از ماه‌ها شناوری با جریان‌های اقیانوسی به آهستگی جذب یک مرکز گردابی زباله می‌شود. جایی به نام ابرتودۀ زبالۀ اقیانوس آرام (معادل مساحت ایالت تگزاس). اینجا جریان‌های اقیانوسی میلیون‌ها قطعه اجرام پلاستیکی را گیر انداخته‌اند و این توده یکی از پنج مدارِ زباله در اقیانوس‌های جهان است. جایی که آلاینده‌ها آب را به یک سوپ کدر پلاستیکی تبدیل کرده‌اند. بعضی حیوانات مثل پرندگان دریایی، در این کثافت گیر می‌افتند. این‌ها و دیگران اجزای خوش آب‌ورنگ پلاستیک را با غذا اشتباه می‌گیرند. پلاستیک شکم را پر می‌کند و سیر نگهشان می‌دارد تا از گرسنگی بمیرند و سموم را وارد زنجیرۀ غذایی کنند. مثلاً فانوس‌ماهی این‌ها را می‌خورد، ماهی مرکب فانوس‌ماهی می‌خورد، ماهی تُن ماهی مرکب می‌خورد و ما ماهی تُن می‌خوریم.

بیشتر پلاستیک‌ها تجزیه زیستی نمی‌شوند و فقط ریزتز و ریزتر می‌شوند که به آن می‌گویند میکروپلاستیک که تا روز رستاخیز در اقیانوس‌ها می‌چرخند.

اما بطری سوم از برزخ ظالمانۀ برادرانش نجات پیدا می‌کند. با کامیون می‌رود به یک کارخانه و در آنجا کمپرس می‌شود. این هم که زیاد جالب نیست ولی صبر کنید بهتر می‌شود. این بلوک‌ها را ریز می‌کنند، می‌شویند، ذوب می‌کنند و تبدیل به مادۀ خامی می‌کنند که دوباره استفاده می‌شود. مثل جادو بطری سوم آماده است که یک چیز جدید ازش ساخته شود. برای کاربرد این قطعۀ پلاستیک با یک مبدأ بی‌مقدار محدودیتی وجود ندارد.

 این ویدیوی مجموعۀ تد (TED) شش سال پیش ساخته شده است. در این مدت مشخص شد کشورهای ثروتمند پس از جداسازی، پلاستیک بازیافتی را به کشورهای فقیر شرق آسیا می‌فرستند و در آنجا اغلب به دلیل هزینۀ بالای بازیافت، زباله‌ها دفن یا سوزانده می‌شوند. اخیراً این کشورها هم به دلیل اشباع، زبالۀ جدید نمی‌پذیرند. امروزه میکروپلاستیک در بافت‌های حیوانات قطب شمال و جنوب، عسل کندوهای بکرترین نقاط جنگل‌های آمازون و بیضۀ مردان سراسر دنیا یافت می‌شود. به نظر می‌رسد تنها راه چاره توقف تولید و محدودیت مصرف با آگاه‌سازی افکار عمومی است ــ‌ مترجم.

ترجمه: ایمان فانی

ویراستار: الهام نوبخت