چرا انتظار زوجین باید از همدیگر کم باشد؟
09 می 2019ادوارد سعید و شرق از نگاه غرب
11 می 2019
ادوارد سعید و تفکر کلیشه‌ای
این ویدیو به تشریح مفهوم تفکر کلیشه‌ای در ادبیات و رسانه، از دید اندیشمند مشهور فلسطینی، ادوارد سعید می‌پردازد و جلوه‌های آن در دنیای امروز را نشان می‌دهد.
از ابتدای فرضیه‌پردازی‌های غرب دربارۀ شرق، کاری که شرق اجازه نداشت بکند این بود که نمایندۀ خودش باشد. شواهد شرق فقط وقتی اعتبار داشت که از صافی‌های شرق‌شناسانۀ غربیها بگذرد.
ادوارد سعید، متفکر فلسطینی، نظریه‌پرداز و مورخ روایت‌های استعماری، توضیح داد که استعمار چطور کار می‌کند. نه‌فقط به وسیلۀ ارتش‌ها بلکه به وسیلۀ ادبیات. نه‌فقط با کشورگشایی بلکه با انسان‌شناسی. نه‌فقط از راه ظلم بلکه از راه روایت.
او نشان داد که غرب تصویر شرق را چطور نقاشی کرده است؛ مارگیرها، رقص شکم، دزدها، عجیب و غریب، نفسانی، هرزه. سعید این کلیشه‌ها را در ادبیات قرن نوزدهم غرب کشف کرد و در فرهنگ مدرن هم می‌توانید ببینید. اخبار را تماشا کنید، روزنامه بخوانید، به عکس‌ها نگاه کنید، چه قصه‌ای برایتان تعریف می‌کنند؟ ما در مقابل آن‌ها، عقلانیت در برابر بی‌منطقی، تمدن در برابر توحش. آفریقا، دیکتاتورهای فاسد و قحطی. آمریکای لاتین، کارتل‌های مواد، فوتبال، دیکتاتوری. عربها، تروریست و زن‌ستیز. شرق آسیا، خورۀ کامپیوتر. هندوهای متعصب.
چه احساسی دارد اگر نوک مگسک باشی، ازت عکس بگیرند یا برایت پرونده‌سازی کنند؟
به این عینک و عدسی فکر کنید. وقتی اخبار می‌خوانید کلیشه‌‌‌سازی نکنید. افسانه‌ها را رمزگشایی کنید. داستان‌های ساختگی را رها کنید.
ترجمه: دکتر ایمان فانی
ویراستار: الهام نوبخت
8 دیدگاه
سلام
آیا در خصوص زن ستیزی عربها و مهجوری زنان در خاور میانه واقعا کلیشه ای برخورد شده؟ تا کنون فکر میکردم این انسان غربی بوده که با تحقیقات و موشکافی های خودش کمک به شناخته شدن شرق و تاریخ شرق شده است و اگر انها چنین نمی کردند چه بسا تا الان تاریخ خاور میانه به استناد مدارک باستان شناسی کشف شده توسط غربیها مدفون مانده بود.
این که نور صحنه رو بر چه چیزی بندازیم، زمین تا آسمون تفاوت ایجاد می کنه. از عربها، غیر از زن ستیزی چه چیز دیگه‌ای می دونیم؟ درباره غذاها، شیرینی ها، موسیقی، و شعرشون درباره آیینهای ازدواجشون و آرایش زنها چی می دونیم؟ آیا عربها صبح تا شب جز ستیز با زنها هیچ کار دیگه‌ای ندارن؟ و آیا این همه کشور عرب همه اساسا یک جور هستند؟ واژه عرب برای توصیف این جغرافیا و تنوع جمعیتی و نژادی وسیع کافیه؟ چرا درباره اسکاندیناوی روی الکلیسم پدرهای خانواده و خشونت تمرکز نمی کنیم؟ در مورد تحقیقات انسان غربی در شرق چند مورد حضور شما عرض می کنم: زردشتی ها معتقدند نام زردشت به معنی ستاره درخشان هست. فردی بنام مری بویس انگلیسی کتابی نوشته و گفته زردشت به معنی شتردار هست. چرا ما تمایل داریم حرف این آدم رو بعنوان پژوهشگر بپذیریم و حرف نسلها موبد زردشتی که پهلوی بلدند رو نپذیریم؟ فرض کنیم زردشت اصلا آدم خوبی نبوده یا حتی وجود نداشته! در جغرافیای ما آیا رسم نیست نامها زیبا و آرمانگرایانه باشن؟ این رسم تحقیر فرهنگهای دیگه و بدوی جلوه دادن اونها بطور سیستماتیک در تمام پژوهش هاشون دیده میشه. 2-در گاتها بارها واژه گئو آمده که زردشتی ها به معنی زمین ترجمه می کنن: زمین را پاک نگه دارید…این انگلیسی گئو را گاو ترجمه کرده و نتیجه گرفته زردشتی ها مثل هندی ها گاو پرست بودند. کدوم این دو ترجمه با سنتهای زردشتی مطابقت داره؟ زردشتی ها حتی مرده ها رو دفن نمی کنن که زمین آلوده نشه. چرا ما فکر می کنیم در کار غربی ها هیچ غرض و مرضی راه نداره؟ چرا به استقلال اقوام ایرانی اصرار دارن ولی اسکاتلند و ولز و ایرلند رو رها نمی کنن؟ چرا به این همه لهجه و گویش نافهوم زبان خودشون همه گفته میشه «انگلیسی» اما در اولین فرصت با اصرار نام فارسی افغانستان رو «دری» بکار می برن تا تفاوت و اختلاف جا بیافته و عادی سازی بشه؟ چقدر از کشفیات باستان شناسی ایران و مصر و یونان به کلکسیونهای خصوصی رفته؟ گاهی غربی ها تنها برتری شون بر شرقیها فقط حفظ خونسردی و قیافه آکادمیک و روحیه حق بجانب بوده. سالها طول کشید تا من در تفاوت روایتی که از خودشون و از ما می سازند، به این تناقض پی ببرم. وگرنه من هم مثل شما فکر می کردم.
میخواهم قربان شما شوم که در این شب تاریک شمعی می افروزید .
سلامت و پیروز باشید
یکی از مهمترین ابزارهاشون هم که کاملا هم فراگیره سینماس!
من تحصیلات اکادمیک عربی دارم و چند سالی هست که سرو کارم با ادبیات و فرهنگ جامعه عربی هستش.چه معاصر و چه قدیم. قبل اینکه بخام تو این رشته تحصیل کنم این تفکر کلیشه ای بر منم حاکم بود. اما بعدش متوجه شدم که کاملا در اشتباهم و نباید بدون اینکه هیچ استدلال متقنی درباره چیزی داشته باشم درموردش قضاوت کنم. این تفکر کلیشه ای رو خیلی از ایرانی ها دارن هم درباره عرب هم درباره شرق. در برخوردم با ادمای اطرافم به وضوح این نوع تفکر رو درمورد فرهنگ و ادبیات عربی میبینم که کاملا ناجوانمردانه درموردش قضاوت میشه غافل از اینکه چه بسیار علما و دانشمندانی که از جهان عرب ظهور کرده اند و چه بسیار که ادبیاتشون بسیار غنی و پرمغز هست. امیدوارم این تفکر کلیشه ای رو از ذهن و روحمون جدا کنیم.
خوشحالم که مصداق عینی این مساله رو با ما در میان گذاشتید ما هم امیدواریم حداقل عده کمی در این حتم و یقین شک کنن که شرق نسخه بدوی تر تمدن هست. اگر فقط بپذیرن که روایتها رو قدرت تولید می کنه، کافیه
بی نظیرید…ممنونم…بعضی وقتا از این همه نگاه منفی به همه چی خسته میشم لبخند روی لبم آوردین…چند نفرن ببینن و بدونن ک سیاه نیست خاورمیانه کافیه…بازم ممنون