غم‌های محروم از تایید اجتماع

در این پادکست دکتر ایمان فانی به مفهوم «غمهای محروم از تایید اجتماع» در روانشناسی می‌پردازد و مثالهایی از آن را بیان می‌کند. 

در این گفتار، دکتر ایمان فانی بر اهمیت پرداختن همزمان به دو نوع آموزش و یادگیری تأکید می‌کند:

1. مطالب ساده، کوتاه و کاربردی برای زندگی روزمره

2. مطالب تحلیلی، پیچیده و میان‌رشته‌ای برای افرادی که به عمق و پیچیدگی علاقه‌مند هستند

با وجود شرایط دشوار جامعه و کاهش حوصله برای مطالب پیچیده، دکتر فانی همچنان تلاش می‌کند هر دو نوع محتوا را همگام با هم پیش ببرد.

غم‌های ممنوع (Disenfranchised Grief)

دکتر ایمان فانی مفهومی را با عنوان «غم‌های ممنوع» یا «غم‌هایی که جامعه به رسمیت نمی‌شناسد» مطرح می‌کند. این غم‌ها برخلاف غم‌های به‌ظاهر رایج (مانند مرگ عزیزان) از همدردی اجتماعی، تسلیت و حمایت عمومی محروم می‌مانند.

نمونه‌هایی از غم‌های مورد تأیید جامعه

• مرگ عزیزان: وجود مراسم سوگواری و حمایت خانواده و دوستان که موجب تخلیه عاطفی و کاهش آسیب‌های روانی می‌شود. گرچه ممکن است رفتارها کلیشه‌ای به نظر برسد، اما همین حمایت اجتماعی در جلوگیری از تبدیل سوگ به بحرانی جدی مؤثر است.

نمونه‌هایی از غم‌های ممنوع و بی‌حمایت

• بیماری‌های روانی شدید مثل اسکیزوفرنی یا شیدایی: جامعه معمولاً از صحبت یا همدردی درباره چنین بیماری‌هایی طفره می‌رود و بیمار و خانواده‌اش را در انزوا رها می‌کند.

• تجاوز یا رابطه ممنوعه: قربانیان عموماً با سرزنش و قضاوت روبه‌رو می‌شوند و جایی برای همدردی یافت نمی‌کنند.

• شرایطی که جامعه انتظار دارد فرد تنها آن را مدیریت کند: بازنشستگی، اعتیاد به قمار، زندانی شدن یکی از اعضای خانواده، سقط جنین، از دست دادن سرمایه در بورس و موارد مشابه. معمولاً به فرد می‌گویند «خودت باید از پسش بربیایی» و حمایتی در کار نیست.

• غم‌های کودکی و نوجوانی: تغییر خانه، تحقیر توسط افراد خانواده، از دست دادن حیوان خانگی، مشکلات ظاهری و… که در نگاه بزرگسالان ممکن است پیش‌پاافتاده تلقی شود، اما تأثیرات عمیق روانی بر کودک یا نوجوان باقی می‌گذارد.

این غم‌ها بدون تأیید و همدردی اجتماعی باقی می‌مانند و ممکن است به زخم‌های کهنه و رنج‌های عمیق بدل شوند. چنین وضعیتی می‌تواند فرد را در چرخه‌ای از احساس گناه، ناامیدی، انزوا و حتی خودکشی گرفتار کند.

راهکارها برای شناسایی و کاهش رنج «غم‌های ممنوع»

1. اعتبار دادن و شناسایی (Validation)
   مهم‌ترین گام، به رسمیت شناختن این غم‌ها و پذیرفتن آن‌ها به عنوان بخشی از رنج‌های انسانی است.

2. مطالعه ادبیات
   دکتر ایمان فانی توصیه می‌کند با خواندن آثاری نظیر «مادام بواری» اثر فلوبر، «آنا کارنینا» از تولستوی و اشعار شاعرانی مانند سهراب سپهری، می‌توان بینش گسترده‌تری یافت و تسکین روانی به دست آورد.

3. حمایت نزدیکان و دوستان مورد اعتماد
   درددل با دوستی قابل اطمینان، تأیید و اطمینانی عمیق‌تر از حمایت عمومی فراهم می‌کند و مانع از انزوا می‌شود.

4. مشاوره و روان‌درمانی
   مراجعه به متخصصان حوزه سلامت روان برای دریافت همدلی و راهنمایی تخصصی، در مدیریت و کاهش این غم‌ها سودمند است.

5. تأمل فردی و بازنگری دوره‌ای
   در هر مقطع حساس از زندگی (قبل از ازدواج، پس از اخراج از کار، هنگام شکست مالی و موارد مشابه)، فرد می‌تواند به این غم‌ها توجه کند، آن‌ها را شناسایی و با آگاهی مدیریت نماید.

جمع‌بندی
از دیدگاه دکتر ایمان فانی، «غم‌های ممنوع» طیف گسترده‌ای دارند؛ از بیماری‌های روانی و موضوعات تابوشکن گرفته تا وضعیت‌هایی مثل بازنشستگی یا شکست‌های مالی. این نوع اندوه که دور از چشم حمایت‌های عمومی باقی می‌ماند، می‌تواند فرد را در انزوا و احساس گناه شدید فرو ببرد. بهترین راهکار کاهش چنین دردهایی، به رسمیت شناختن و اعتبار بخشیدن به آن‌ها، استفاده از ادبیات و گفت‌وگوی آزاد با دوستان و متخصصان است. تنها در این شرایط می‌توان از تبدیل این غم‌ها به زخم‌های کهنه پیشگیری کرد و امکان تسکین روانی را فراهم آورد.

مطالب مرتبط:

زخمهای روح و علائم سلامت روان

تاب آوری انعطاف پذیری

تنهایی و تکامل