مرور و بحث کتاب آخرالزمان نوشته پیتر تورچین -2

حمایت مالی از پروژه‌های مدرسه زندگی فارسی

مقدمه

در قسمت دوم از بررسی و تحلیل کتاب «End Times» نوشته پیتر تورچین، به واکاوی دقیق‌تر نظریه‌های این مورخ و جامعه‌شناس پرداخته می‌شود؛ از تولید بیش از حد الیت‌ها گرفته تا مکانیسم‌های زوال تمدن‌ها و نقش بحران‌های اقلیمی و اقتصادی در شکل‌گیری شورش‌ها، انقلاب‌ها و دگرگونی‌های بنیادین سیاسی.

الیت‌ها چه کسانی هستند؟ مردم عادی کیستند؟

تورچین تحلیل می‌کند که در تمام جوامع، بخشی از جمعیت به طبقه نخبگان یا الیت‌ها تعلق دارد؛ کسانی که با نفوذ، ثروتمند یا دارای قدرت سیاسی یا مذهبی‌اند. اما آنچه مغفول می‌ماند، تعریف دقیق مردم عادی است. مخاطب تحلیل تورچین بیشتر کسانی هستند که خود را به شکل ناخودآگاه از مردم عادی جدا کرده‌اند و به نخبگان پیوسته‌اند؛ حتی اگر خودشان ندانند. از نشانه‌های این طبقه می‌توان به فاصله گرفتن از مراسم جمعی، فردگرایی بالا و تحصیلات یا درآمد بالا اشاره کرد.

چرخه‌های اتحاد و فروپاشی در تاریخ

تورچین با ذکر مثال‌هایی از تاریخ فرانسه، انگلستان، عثمانی و مغول‌ها، نشان می‌دهد که جوامع انسانی دارای دوره‌های تکرارشونده‌ای از اتحاد (integration) و فروپاشی (disintegration) هستند. عواملی مانند افزایش جمعیت الیت، بحران اقتصادی، جنگ‌ها و بیماری‌های همه‌گیر در آغاز این فروپاشی‌ها نقش کلیدی دارند. همچنین تاریخ‌نگارانی چون ابن‌خلدون نیز از این چرخه‌ها سخن گفته‌اند.

الیت‌های ناراضی و موج‌های سیاسی

در آمریکا، تورچین با ارائه داستان فردی به نام استیو، تصویری می‌سازد از فردی که در گذشته طبقه متوسط محسوب می‌شده اما اکنون تحت فشار اقتصادی، نارضایتی اجتماعی و از دست دادن هویت ملی، به گروه‌های راست افراطی می‌پیوندد. این مسئله ریشه در تضاد طبقاتی و احساس بی‌عدالتی دارد. از دید تورچین، دونالد ترامپ تنها یک سوارکار بر موج گسترده خشم توده‌ای بوده است.

نقدی بر خوش‌بینی آمارگرایان: پاسخ به استیون پینکر

تورچین به شدت با نگاه خوش‌بینانه استیون پینکر که دنیا را رو به بهبود می‌داند مخالف است. او تأکید دارد که رشد اقتصادی و رفاه ظاهری نمی‌تواند نارضایتی روانی و عاطفی توده‌ها را پنهان کند. آمارهایی همچون رشد حقوق ساعتی، کاهش امید به زندگی و افزایش خودکشی، چهره‌ی دیگری از پیشرفت را نشان می‌دهد.

فشار اقتصادی، اقلیم و فروپاشی اجتماعی

تورچین ارتباط مستقیمی میان فشارهای اقلیمی (مانند خشکسالی یا کاهش محصول) و زوال تمدن‌ها می‌بیند. او به پدیده‌هایی مانند «هم‌نوایی دینامیک» در طبیعت اشاره می‌کند و معتقد است که اقلیم، جنگ‌ها، بیماری‌ها و حتی ایدئولوژی‌ها همگی تحت تأثیر روندهای بلندمدت تاریخی هستند.

نتیجه‌گیری

پیتر تورچین در «End Times» تحلیل عمیقی ارائه می‌دهد از اینکه چگونه جوامع دچار زوال می‌شوند؛ نه صرفاً به خاطر فساد داخلی یا سوءمدیریت، بلکه به دلیل فشارهای بیرونی، افزایش بیش از حد نخبگان، فروپاشی همبستگی اجتماعی و عدم تعادل در توزیع ثروت و قدرت. از دید او، دهه ۲۰۲۰ برای آمریکا دهه بحران است؛ بحران‌هایی که اگر مدیریت نشوند، منجر به دگرگونی‌های اجتماعی و سیاسی گسترده خواهند شد. در بخش‌های بعدی به بررسی کامل‌تر سایر دیدگاه‌های تورچین درباره نظام جهانی، اقتصاد، و آینده پیش روی تمدن‌ها خواهیم پرداخت.

مطالب مرتبط:

بخش نخست مرور کتاب آحرالزمان پیتر تورچین